نشریه فایننشال تایمز روز چهارشنبه ۲۶ ژوئن (ششم تیر) در گزارشی به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران در بحبوحه مشکلات اقتصادی و نارضایتی مردم از زندگی با انواع محرومیت‌ها، پرداخت.

در این گزارش کیفیت پایین خودرو پراید ساخت ایران به‌عنوان یکی از شاخص‌های وضعیت اقتصادی نابسامان و ناتوانی حکومت در براورده کردن ساده‌ترین خواسته‌های مردم مطرح و اشاره شده است که ایرانی‌ها به پراید «تابوت متحرک» می‌گویند و از کیفیت پایین این خودرو ارزان‌قیمت شاکی‌اند اما بسیاری از آن‌ها حتی توان خرید همین خودرو را هم ندارند.

فایننشال تایمز با تاکید بر اینکه «ایرانی‌ها با بحران هزینه زندگی مواجه‌اند» می‌نویسد: «از خودرو پراید به دلیل کیفیت پایین آن انتقاد می‌شود، با این حال همین وسیله نقلیه در اقتصاد ایران به شاخصی از دردهای مالی مردم و چالش‌های پیش‌ روی مقام‌ها در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری تبدیل شده است.»

در این گزارش اشاره شده است که ایرانی‌ها اغلب بهای خودرو ارزان‌قیمت پراید را با حداقل دستمزد مقایسه می‌کنند تا با این قیاس، بدتر شدن وضعیت مالی‌شان را بررسی کنند. یک دهه پیش، یک کارگر با حداقل دستمزد که یک خانواده چهار نفره را اداره می‌کرد، برای خرید یک پراید، به ۱.۶ برابر درامد سالانه‌اش نیاز داشت اما اکنون همین فرد برای تهیه پراید باید سه برابر درآمد یک سالش را بپردازد.

تورم بالا و دستمزدهای پایین استانداردهای زندگی در ایران را به حدی کاهش داده که حتی ارزان‌ترین خودرو تولید داخل یعنی پراید، با قیمتی در حدود شش هزار دلار در بازار آزاد عرضه می‌شود و برای بسیاری به یک کالای لوکس و دسترسی‌ناپذیر تبدیل شده است.

به نوشته فایننشال تایمز، دشواری ایرانی‌ها برای تهیه خودرو مقرون‌به‌صرفه تنها یکی از نشانه‌های این است که انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در اوج بحران اقتصادی برگزار می‌شود. برنده این رقابت مشکلات اقتصادی زیادی در پیش دارد که بخشی از آن‌ها به تحریم‌های گسترده‌ مرتبط است و رئیس‌جمهور بعدی ایران با کمبود کالا، افزایش فقر و همچنین تورم فزاینده و کاهش نرخ ارز مواجه خواهد بود.

پس از سرکوب مخالفان در اعتراض‌های اخیر، اکنون رژیم حاکم بر ایران بار دیگر خود را در فضایی گرفتار می‌بیند که در مناظرات انتخاباتی هم با نقدهای جدی مواجه است. در این میان، تورم از مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین موضوع‌ها محسوب می‌شود.

تورم در ایران سال‌ها نزدیک یا بالاتر از ۴۰ درصد بوده و این موضوع تمام جنبه‌های اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده است. افزایش شدید قیمت مواد غذایی، مسکن، خدمات درمانی و حمل‌ونقل، هم‌زمان با پایین ماندن دستمزدها، مردم را به سمت فقر سوق داده است و بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، بیش از ۳۰ درصد جمعیت ایران در سال منتهی به مارس ۲۰۲۲ (فروردین ۱۴۰۱) در فقر زندگی می‌کردند.

با این حال، در سال‌های اخیر، فروش نفت بار دیگر به نقطه امیدواری برای رهبران جمهوری اسلامی تبدیل شده است. گفته می‌شود صادرات نفت جمهوری اسلامی در ماه آوریل به بالاترین حد در شش سال گذشته رسیده است.

 رشد تولید ناخالص داخلی ایران در سال‌های اخیر به افزایش فروش نفت این کشور به چین نسبت داده می‌شود. ایران اقتصادی نسبتا متنوع دارد، اما درآمدهای نفتی بخش حیاتی تولید ناخالص داخلی و همچنین منبع اصلی ارزآوری است؛ آنچه این کشور را در برابر شوک‌هایی مانند تحریم‌های بین‌المللی آسیب‌پذیر می‌کند. لغو تحریم‌ها در سال ۲۰۱۵ درآمد نفتی و سایر صادرات ایران را افزایش داد و باعث رشد تولید ناخالص داخلی شد، اما بازگشت تحریم‌های نفتی و بانکی سه سال بعد باعث انقباض‌های شدید شد.

به نوشته فایننشال تایمز، با اینکه دولت بایدن نسبت به زمان ترامپ سختگیری کمتری اعمال می‌کند و تهران در سال‌های اخیر با تحریم‌های سبک‌تری مواجه بوده، مشکلات اقتصادی همچنان گریبانگیر شهروندان است. ایرانی‌ها، حتی آن‌هایی که هرگز اسکناس دلار را لمس نکرده‌اند، دیوانه‌وار نرخ‌ دلار در بازار آزاد را دنبال می‌کنند تا چشم‌انداز اقتصادی‌شان را بسنجند. این موضوع ناشی از آن است که ارزش ریال در برابر دلار آمریکا در دهه گذشته به‌شدت کاهش یافته و به افزایش قیمت واردات و کاهش قدرت خرید منجر شده است.

از سوی دیگر، تحولات نظامی و سیاسی جهانی و منطقه‌ای از جمله جنگ اسرائیل و حماس بهای دلار در ایران را همچنان بالاتر برده و فشار بیشتری را بر وضعیت اقتصادی مردم وارد کرده است. با اینکه مقام‌های جمهوری اسلامی ادعا می‌کنند پرداخت یارانه بابت کالاهایی مانند غذا، سوخت و دارو مردم عادی را از تاثیر افزایش قیمت‌ها در بازار آزاد محافظت می‌کند، تحلیلگران معتقدند که یارانه‌ها ناکافی‌اند و هزینه‌های زندگی مردم تحت تاثیر نوسان‌های نرخ دلار شکل می‌گیرد.

در بخش دیگری از این گزارش، اشاره شده که تداوم ضعف ریال باعث شده بسیاری از ایرانی‌ها پس‌اندازشان را به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری به ارز تبدیل کنند. به طوری که بر اساس براورد مقام‌های بانک مرکزی ایران، خانواده‌ها بین ۲۰ تا ۶۰ میلیارد دلار نقد در خانه‌ها احتکار کرده‌اند.

قسمت دیگری از سرمایه ایرانی‌ها هم به شکل طلا نگهداری می‌شود تا از کاهش ارزش مصون بماند. کارشناسان تخمین می‌زنند خانوارهای ایرانی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن از این فلز گرانبها را در اختیار دارند. روی آوردن به نگهداری طلا به این دلیل است که قیمت یک سکه طلا در ایران طی دهه گذشته ۴۰ برابر شده و به حدود ۷۰۰ دلار رسیده است؛ افزایشی که به‌مراتب بیشتر از رشد قیمت‌ها در بازار جهانی طلا است.